Apenstreken
Een filmpje laat zien dat chimpansees Mara en Jane de kans krijgen om druiven te verdienen. Als ze ieder aan een touwtje trekken, komt een karretje met lekkernijen hun richting op. En warempel: De apen werken samen en krijgen het voor elkaar! Enige trots is voelbaar: Het zit in ons oergedrag om samen te werken!
Na een aantal keren succes, komt er echter een kink in de kabel. Mara krijgt in de gaten dat de beloning oneerlijk verdeeld is, en dat zij maar een kwart van het aantal druiven van Jane ontvangt. Mara weigert nog langer samen te werken. Oei, dat hoort dus ook bij ons oergedrag.
De onderzoekers laten Jane vervangen door Mindy. En hoewel de verdeling van druiven onveranderd blijft, is Mara weer bereid samen te werken. Met Mindy heeft ze een goede band, doordat ze elkaar regelmatig vlooien, en Mara gunt het haar vriendin wel om een hogere beloning te krijgen. De relatie is van invloed op het succes van de samenwerking. In de praktijk betekent dit, dat tijd besteden aan het opbouwen van relaties niet alleen nuttig is, maar zelfs noodzakelijk!
Het gele eendje
Na het gezamenlijke onderdeel over de – soms pijnlijk herkenbare – overeenkomsten tussen onze medeprimaten en onszelf, verdelen we ons en sluiten we ieder bij vier werksessies aan. Bij de werksessie LEGO ® SERIOUS PLAY ® krijgen twaalf deelnemers ieder zes legoblokjes en de opdracht om binnen een minuut een eend te bouwen. IJverig gaan we aan de slag, en als we na 60 seconde opkijken, lachen we om de verschillende grappige varianten. Er zijn zowaar twaalf verschillende eendjes ontstaan!
Dus - al kreeg ieder dezelfde opdracht, dezelfde voorwaarden en dezelfde ingrediënten - iedereen heeft naar een ander resultaat toegewerkt. De wijze les is, dat je er dus niet zomaar vanuit kan gaan dat alle leden van het projectteam hetzelfde einddoel voor ogen hebben.
Weten en willen ≠ doen
Na een dag lang geïnspireerd te zijn en onze rugtassen spreekwoordelijk gevuld te hebben, wordt het congres afgesloten door psycholoog gedragsverandering Reint Jan Renes. In zijn presentatie volgen de ‘ja inderdaad!-’ en a-ha!-momenten elkaar in rap tempo op. De kern van zijn boodschap: als je het gedrag van een persoon wilt beïnvloeden, is informeren alleen niet voldoende.
Een verbodsbord voor een adembenemend uitzichtpunt, dat bijvoorbeeld massaal wordt genegeerd. Het biertje dat we blijven drinken, terwijl we best weten dat een maltbiertje gezonder is. Veranderingen komen soms moeizaam op gang, ondanks het feit dat alle betrokkenen zorgvuldig zijn geïnformeerd. Renes is streng: soms moet het onmogelijk gemaakt worden om de oude methode te blijven hanteren. Als het ongewenste gedrag wel mogelijk blijft, zul je volgens Renes extra weerstand moeten creëren bij deze optie.
Een teller dat het aantal ongevallen bij de afgrond weergeeft? Een alcoholvrij biertje intappen, tenzij nadrukkelijk wordt gevraagd om een ‘alcoholhoudend biertje’?
Of het in deze gevallen een goed idee is, blijft voorlopig onbeantwoord. Maar aan het denken zet het ons wel.
31 mei 2019